Avropa.info xəbər verir ki, Aİ  xarici işlər nazirləri iyulun 15-də İsrailə qarşı sanksiyaları və Assosiasiya Sazişinin tam və ya qismən dayandırılmasını müzakirə etmək üçün bir araya gəlib. Lakin İspaniya, İrlandiya  və  Sloveniya kimi ölkələrin çağırışlarına baxmayaraq  , nazirlər  razılaşmanın dayandırılması ilə bağlı razılığa gələ bilməyiblər. Bundan başqa,  Almaniya  və  Avstriya kimi ölkələrin etirazları səbəbindən  Təl-Əvivə qarşı heç bir sanksiya qərarını vermədilər.

Bu addım bir çox ekspertlər və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları tərəfindən tənqid edilsə də  , İsrailin  xarici işlər naziri Gideon Saar Aİ-nin sanksiyalar tətbiq etməmək qərarını Təl-Əvivin “diplomatik qələbəsi” kimi qiymətləndirib.

İngiltərənin Bristol şəhərindəki  Qərbi İngiltərə  Universitetinin beynəlxalq cinayət hüququ professoru Gerhard Kemp  və Beynəlxalq Amnistiya Təşkilatının  Avropa İnstitutlar Ofisinin direktoru Eve Geddie iyulun 15-də Avropa İttifaqı Xarici İşlər Nazirləri Toplantısının nəticələri ilə bağlı Anadolu Agentliyinin (AA) müxbirinə danışıblar.

“Hüquqi qiymətə əsaslanmayan siyasi qərar”

Professor Kemp Aİ-nin İsrailin insan hüquqlarını pozduğuna dair apardığı araşdırmalara baxmayaraq, Təl-Əvivə sanksiyalar tətbiq etməməsini tənqid edərək dedi: “Mənim fikrimcə, bu, Qəzzada davam edən  soyqırım riskinin hər hansı müstəqil hüquqi qiymətləndirməsinə, hüquqi qiymətə əsaslanmayan siyasi qərarı əks etdirir  ”.

Kemp, AB-nin Qəzzada soyqırımı dayandırması üçün İsrailə “böyük təzyiq” göstərə biləcəyini, lakin bunu etməməyi seçdiyini və bunun “məyusedici” olduğunu bildirib.

Kemp, bu qərarın həm də Aİ-nin öz daxili hesabatlarına “şübhə ilə yanaşdığını” göstərdiyini qeyd edərək, “Düşünürəm ki, bu, Aİ-nin dünyada insan haqları və beynəlxalq humanitar qaydaların qarantı roluna mənfi təsir göstərəcək” dedi.

Aİ-yə üzv dövlətlərin soyqırımı dayandırmaq öhdəliyi var

Kemp, Sloveniya, İspaniya, İrlandiya və Belçikanın İsrailə qarşı “daha güclü addımlar” atmağa hazır olduqlarını ifadə edərək, “(Aİ-yə üzv olan 27 ölkə) Bu dövlətlərin AB öhdəliklərindən ayrı, beynəlxalq  hüquq çərçivəsində öz müstəqil öhdəlikləri var  . Məsələn, əgər bu dövlətlər Soyqırım Konvensiyasına tərəfdirlərsə, dünya ətrafında soyqırımın qarşısının alınmasında yardımçı olurlar.”

Professor Kemp vurğulayıb ki, soyqırımın qarşısının alınması məsuliyyəti Aİ-yə üzv dövlətlərin İttifaqın mövqeyindən asılı olmayaraq İsrailə qarşı hərəkətə keçməsi üçün “çox möhkəm əsas” yaradır.

İsraillə Assosiasiya Sazişinin dayandırılması “yeganə qanuni və düzgün” nəticə olardı

Amnesty İnternational-ın Avropa Təsisatlar Ofisinin direktoru Geddie, Qəzzada humanitar vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün iyulun 15-də keçiriləcək görüşdən əvvəl Aİ ilə İsrail arasında əldə olunan razılaşmaya diqqət çəkib. “Bizim saziş, onun nəyi ehtiva etdiyi, hansı mexanizmlərin mövcud olması barədə heç bir məlumatımız yox idi? Yazılı razılaşma yoxdur, lakin bu, üzv dövlətlərin xarici əlaqələr iclasında mümkün təkmilləşdirmələr barədə danışa biləcəyi bir mühit yaratdı” dedi.

AB Xarici Əlaqələr Xidmətinin İsrailin beynəlxalq hüquqa bağlılığı ilə bağlı öz araşdırması və hesabatında 38 pozuntu təsbit etdiyinə diqqət çəkən Geddi, “Bu görüşün yalnız bir qanuni və düzgün nəticəsi ola bilərdi, o da razılaşmanın dayandırılması idi” dedi.

Görüşün razılaşmanın dayandırılması ilə nəticələnməməsinin “çox məyusedici” olduğunu bildirən Geddi, əlavə etdi: “(Bu qərar) nəinki Aİ-ni daxildə və onun bu mühüm vəziyyətlərin həllində birliyini zəiflədir, həm də dünya qarşısında insan haqlarını qlobal səviyyədə müdafiə edən bir Birlik olması lazım olan AB-ni zəiflədir və s., digər münaqişələr baxımından da gələcək.

AB Komissiyası Qəzzada soyqırımın qarşısını almaq üçün “kifayət qədər addım atmadı”

Geddie qeyd edib ki, Aİ mükəmməlliyi insan hüquqlarına və beynəlxalq hüquqa hörmətə əsaslanır və buna görə də Aİ Komissiyası daxili və xarici siyasət addımlarında bu prinsipə əməl olunmasını təmin etməlidir.

Geddie bildirib ki, Komissiya Aİ-nin təsisçi müqavilələrindəki prinsiplərin “qeydiyyatçı rolunu” yerinə yetirmək, insan hüquqlarına hörmət etmək və üzv dövlətlərin də eyni şeyi etməsini təmin etmək üçün “qərarsızlıq” göstərib. “Həqiqətən də, hər gün canlı izlədiyimiz sənədləşdirilmiş soyqırımdan 21 ay sonra Komissiya kifayət qədər tədbir görməyib.

“Aİ-nin reputasiyası və onun 27 ölkəsinin birliyi risk altındadır”

Geddi qeyd edib ki, Amnesty İnternational-ın əsas məqsədi Aİ və onun üzv dövlətlərinin “İsrailin Qəzzada soyqırımını dəstəklədiyi bütün alətləri və mexanizmləri nəzərdən keçirməkdir”. O, əlavə etdi: “Bu, siyasi yayım, silah ixracı, köçkünlərin müstəmləkə layihəsinə dəstək, İsraillə əlaqələrin davam etdirilməsi və güzəştli rəftar vasitəsilə ola bilər. Onlar əllərində olan bütün vasitələrdən istifadə etməlidirlər. Bu, zərurətdir.”

Qəzzada soyqırımın 21 aydır davam etdiyini və bunun qarşısını almaq üçün AB-nin dərhal hərəkətə keçməsi lazım olduğunu vurğulayan Geddi, “Təkcə AB-nin öz reputasiyası risk altında deyil. Düşünürəm ki, 27 dövlətin birliyi də risk altındadır. Çünki AB öz addımlarını atmasa, üzv dövlətlər təkbaşına hərəkətə keçməli olacaq”.

Birliyin ən yüksək məhkəmə orqanı olan Avropa Ədalət Məhkəməsinə Qəzzada təcili addımların atılması zərurətinə baxmayaraq, bölgədəki vəziyyətlə bağlı uzun müddət fəaliyyət göstərmədikləri üçün Aİ qurumlarına qarşı şikayətə toxunan Geddi, bu işin “simvolik” dəyərə malik olduğunu bildirib.

Geddi, Avropa Ədalət Məhkəməsinin Aİ Komissiyasının Birlik hüququ çərçivəsində İsraillə Assosiasiya Sazişini yerinə yetirmədiyinə dair qərar verəcəyi ilə bağlı fikirlərini bölüşdü.