İran İsraillə 12 günlük son münaqişə zamanı məhv edilmiş müdafiə sistemlərini sürətlə bərpa etməyə çalışdığı bir vaxtda Çin istehsalı olan zenit-raket komplekslərini (ZRK) almağa başlayıb.
Avropa.info bildirir ki, bu barədə “Middle East Eye” (MEE) saytına mənbələr məlumat verib.
Bir ərəb rəsmisinin MEE-yə verdiyi məlumata görə, Çin istehsalı olan bu zenit-raket komplekslərinin İrana göndərilməsi Tehranla Təl-Əviv arasında 24 iyunda əldə olunan de-fakto atəşkəsdən sonra baş verib.
Digər ərəb rəsmisi isə anonim qalmaq şərti ilə bildirib ki, ABŞ-ın ərəb müttəfiqləri Tehranın hava hücumundan müdafiə sistemlərini “təhlükəsizləşdirmək və gücləndirmək” istiqamətindəki səylərindən xəbərdardır və Ağ Ev İranın bu sahədə əldə etdiyi irəliləyiş barədə məlumatlandırılıb.
Rəsmilər İrana çatdırılan ZRK-ların sayı barədə dəqiq bilgi verməyib. Lakin onlardan biri bildirib ki, İran bu sistemlərin əvəzini neft tədarükü ilə ödəyir.
Çin İrandan neft idxal edən ən böyük ölkədir və ABŞ Enerji Məlumat İdarəsinin (EIA) may ayında yaydığı hesabatda bildirilir ki, İranın xam neft və kondensat ixracatının təxminən 90 faizi Çinə yönəlir.
Çin illərdir ABŞ-ın sanksiyalarına baxmayaraq İrandan rekord miqdarda neft idxal edir. Bu məqsədlə Malayziya kimi ölkələrdən keçid məntəqəsi kimi istifadə olunur ki, neftin mənşəyi gizli saxlanılsın.
“İranlılar ticarətdə yaradıcı üsullardan istifadə edir”, – deyə ikinci ərəb rəsmisi MEE-yə bildirib.
Bazar ertəsi İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun ABŞ prezidenti Donald Trampla baş tutacaq görüşündə İran və onun nüvə proqramı ilə bağlı məsələləri müzakirə edəcəyi gözlənilir.
Bu ZRK-ların İrana göndərilməsi Pekin və Tehran arasında münasibətlərin dərinləşməsinin göstəricisidir. Bu, eyni zamanda, Qərbdə bəzilərinin son İsrail hücumları zamanı Çin və Rusiyanın İrandan məsafə saxladıqları haqda söylədikləri fikirlərlə ziddiyyət təşkil edir.
Son qarşıdurma zamanı İsrail İran üzərində hava üstünlüyü əldə edib, ballistik raket buraxılış meydançalarını məhv edib və İranın bir sıra generallarını və alimlərini hədəfə alaraq öldürüb.
Buna baxmayaraq, İran hökuməti hücumlara tab gətirə bilib və İsrailə qarşı ballistik raket atışlarını davam etdirərək, Təl-Əviv və Hayfada bir neçə həssas obyekti məhv edib. Bu, atəşkəs əldə olunana qədər davam edib.
1980-ci illərin sonlarında, İran-İraq müharibəsi zamanı İran Çin istehsalı olan HY-2 “Silkworm” qanadlı raketlərini Şimali Koreya vasitəsilə əldə etmişdi.
İran bu raketlərdən Küveyti və ABŞ bayrağı altında üzən bir neft tankerini hədəfə almaq üçün istifadə etmişdi. Bu, “tanker müharibələri” kimi tanınan dövrə təsadüf edir. 2010-cu ildə isə Çin İrana HQ-9 zenit-raket kompleksləri verdiyi haqda məlumatlar yayılmışdı.
Hazırda İranın həm Rusiya istehsalı olan S-300 sistemlərindən, həm də köhnə Çin istehsalı və yerli istehsal olan sistemlərdən – məsələn, “Xordad” seriyası və “Bavar-373” – istifadə etdiyi güman edilir.
Bu sistemlərin, İsrailin istismar etdiyi ABŞ istehsalı F-35 “stealth” qırıcı təyyarələrini vurmaq qabiliyyətinin məhdud olduğu ehtimal edilir.
Çin artıq HQ-9 və HQ-16 hava hücumundan müdafiə sistemlərini Pakistana satır. Eyni zamanda, bəzi məlumatlara görə, Misir də HQ-9 sisteminə malikdir.