02 - 07 - 2025
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Media otağı
  • Əlaqə
  • Köhnə versiya
Avropa.info
Advertisement
  • Ana Səhifə
  • Gündəm
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Siyasət
  • Ölkə
  • Dünya
  • Araşdırma
  • İdman
  • Kriminal
No Result
View All Result
  • Ana Səhifə
  • Gündəm
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Siyasət
  • Ölkə
  • Dünya
  • Araşdırma
  • İdman
  • Kriminal
Avropa.info
No Result
View All Result
Ana səhifə Araşdırma

Dövlət dilimiz TƏHLÜKƏDƏ: Lövhələrdə və vitrinlərdə Azərbaycan dili haradadır?

İyun 5, 2025
Araşdırma, Manşet
A A

Azərbaycan dili xalqımızın minilliklər boyu formalaşmış mədəniyyətini, düşüncə tərzini, tarixi yaddaşını və mənəviyyatını yaşadan ünsiyyət vasitəsidir. Bu gün dünyada 50 milyondan çox insan üçün Azərbaycan dili ana dili funksiyasını yerinə yetirir. Bu, dilimizin geniş coğrafiyada yaşadığını, beynəlxalq səviyyədə tanındığını və xalqımızın milli kimliyinin ayrılmaz bir parçası olduğunu sübut edir.

Azərbaycan dili öz zəngin leksikası, ahəngdarlığı və ifadə imkanları ilə dünya dilləri içərisində öz layiqli yerini qoruyub saxlayır. Lakin etiraf etməliyik ki, qloballaşma, texnoloji inkişaf və müxtəlif mədəni təsirlərin güclənməsi ilə bu dildə də müəyyən yad təsirlərin izləri hiss olunmağa başlayıb. Təəssüf ki, son illərdə bu təsirlər təkcə dilin leksikasında deyil, həm də onun ictimai məkanlarda istifadə formalarında, qrammatikasında və təqdimat üslubunda özünü göstərir.

Bakının küçələrində, ticarət obyektlərində və ictimai iaşə yerlərində buna çox rast gəlinir. Mağazaların və reklam lövhələrinin böyük əksəriyyətində yazıların ingilis dilində olması artıq adi bir mənzərəyə çevrilib. “Sale”, “Coffee shop”, “Beauty studio”, “Fashion house” kimi adlar, doğrudur, müasir görünə bilər, lakin bu adlar Azərbaycan şəhərində deyil, Avropanın hansısa şəhərində olduğumuz təəssüratını yaradır. Halbuki, Azərbaycan dili Konstitusiya ilə dövlət dili elan olunub, bütün rəsmi və ictimai həyatda istifadəsi təmin edilib. Belə bir şəraitdə ictimai məkanda ana dilindən istifadənin azalması, açıq şəkildə dövlət dilinə və milli dəyərlərə hörmətsizlikdir.

Daha narahatedici bir hal isə bəzi iaşə və xidmət obyektlərinin adlarının rus dilində, lakin latın qrafikasında yazılmasıdır. “Zloy kofe”, “Palirovka”, “Moyka”, “Balansirovqa” kimi ifadələr nə düzgün Azərbaycan dili nümunəsidir, nə də rus dilinə tam uyğun gəlir. Bu, nəinki savadsızlıq göstəricisidir, həm də dilə olan etinasızlığın bariz nümunəsidir. Belə yanlış və qarışıq yazıların artması isə xüsusilə gənc nəsildə dil normalarına biganə münasibət formalaşdırır.

Eyni vəziyyət avtomobil ehtiyat hissələri satılan mağazalarda da müşahidə olunur. Burada hissələrin adları çox zaman rus dilindən olduğu kimi götürülür, lakin latın qrafikasında, həm də kobud orfoqrafik səhvlərlə yazılır. Belə yazılarla tez-tez rastlaşmaq, insanların yaddaşına bu formaların düzgün variant kimi hopmasına səbəb olur. Zaman keçdikcə cəmiyyət düzgün ilə yanlış arasındakı sərhədi ayırd edə bilməyəcək. Bu isə dilin saflığı üçün ciddi təhdid yaradır.

Bunlardan əlavə, insanlarımızın danışığında rusca ifadələr daha tez-tez səslənir. Qeyd etmək lazımdır ki, dilin bu şəkildə ifadə vasitəsi əcaib hadisə kimi qiymətləndirilməlidir. Vətəndaşlar nitqlərində rus və Azərbaycan dillərində qarışıq ifadələri birgə işlədirsə, bu, dilimizə sayğı göstəricisi sayıla bilməz.

Məsələnin ciddiliyini nəzərə alan Azərbaycan dövləti son illərdə bu sahədə ardıcıl və məqsədyönlü addımlar atır. Azərbaycan dili ilə bağlı ölkə rəhbərliyi tərəfindən onlarla sərəncam və fərman imzalanıb, Dövlət Proqramı qəbul olunub. Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü və imzası ilə qəbul edilən “Azərbaycan dilinin saflığının qorunması və dövlət dilindən istifadənin daha da təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” Fərman isə bu istiqamətdə ən vacib sənədlərdən biridir. Həmin sənəddə dilimizin leksik və qrammatik qaydalarının qorunmasının zəruriliyi xüsusi olaraq vurğulanır. Qeyd olunur ki, dilin normalarının pozulması yalnız dil mədəniyyətini deyil, bütövlükdə cəmiyyətin mədəni səviyyəsini də aşağı salır.

Bu baxımdan Azərbaycan dilinin saflığını qorumaq təkcə dövlətin deyil, hər bir vətəndaşın mənəvi borcudur. Ana dilimizə münasibət, əslində xalqımızın özü-özünə münasibətidir. Bir xalq öz dilinə sahib çıxmırsa, onun milli kimliyi də, mədəni irsi də zamanla silinməyə məhkumdur. Biz bu gün Azərbaycan dilini yaşatmaqla təkcə bugünkü nəsillərə deyil, gələcək nəslə də bir mədəniyyət və mənəviyyat mirası ötürürük.

Azərbaycan dili təkcə danışıq vasitəsi deyil, həm də milli ruhun ifadə vasitəsidir. Bu dilin qorunması, inkişaf etdirilməsi və gündəlik həyatda layiqincə istifadə olunması bizim dövlətçiliyimizin, müstəqilliyimizin, mədəniyyətimizin və milli varlığımızın əsas dayaqlarındandır. Bu mənada dilin saflığı uğrunda mübarizə yalnız filoloqların və ya dilçilərin işi deyil, bütün xalqın ortaq vəzifəsidir.

Dilimizin qorunması təkcə qadağalar və cərimələrlə yox, həm də maarifləndirmə, sevgi və nümunə ilə mümkündür. Əgər biz öz dilimizi sevərək danışsaq, onu düzgün və qürurla istifadə etsək, gələcək nəsillər də bu mirasa eyni dərəcədə dəyər verəcək. Unutmayaq, Azərbaycan dili bizim kimliyimizdir, onu qorumaq isə hər birimizin vicdan və vətəndaşlıq borcudur.

Rəsul Mirhəşimli,
filoloq, araşdırmaçı jurnalist

 

Yazı, Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə Media və Mülki Cəmiyyət İctimai Birliyi tərəfindən həyata keçirilən “Azərbaycan dili və mədəniyyəti: milli və bəşəri dəyərlər” adlı layihəsi çərçivəsində çap olunur.

Əvvəlki Yazı

Ağdamda müəllimə bıçaq xəsarəti yetirilib

Növbəti Yazı

Livan prezidenti Aun: İsrailin Beyruta hücumları beynəlxalq razılaşmaların açıq şəkildə pozulmasıdır

XƏBƏR LENTİ

Zelenski Səfərov qardaşlarının qətlinə görə Prezidentə başsağlığı verdi

Zelenski Səfərov qardaşlarının qətlinə görə Prezidentə başsağlığı verdi

01 İyul 2025 / 19:26
13
Tələbələrin sosiallaşma problemlərinə həsr olunan tədbir keçirilib

Tələbələrin sosiallaşma problemlərinə həsr olunan tədbir keçirilib

01 İyul 2025 / 15:00
5
QHT “Qərbi Azərbaycana qayıdış: maddi-mədəni irs və hüquqlar” mövzusunda tədbir keçirdi

QHT “Qərbi Azərbaycana qayıdış: maddi-mədəni irs və hüquqlar” mövzusunda tədbir keçirdi

01 İyul 2025 / 14:54
10
DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən şəxs həbs olundu

DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən şəxs həbs olundu

01 İyul 2025 / 13:33
22
Yekaterinburqda qətlə yetirilən qardaşların cənazəsi dəfn üçün Ağcabədiyə gətirilib

Yekaterinburqda qətlə yetirilən qardaşların cənazəsi dəfn üçün Ağcabədiyə gətirilib

01 İyul 2025 / 9:01
27
Bakıda Rusiya FTX əməkdaşları saxlanıldı

Bakıda Rusiya FTX əməkdaşları saxlanıldı

30 İyun 2025 / 19:03
9
Prezidentin Təhlükəsizlik Xidmətinin yeni rəis təyin edilib

Prezidentin Təhlükəsizlik Xidmətinin yeni rəis təyin edilib

30 İyun 2025 / 18:56
15
Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı – Bu posta gətirildi

Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı – Bu posta gətirildi

30 İyun 2025 / 18:52
32
Mariya Zaxarova: Kiyev atəşkəs üçün yeganə maneədir

Rusiya XIN Bakıdakı əməliyyata reaksiya verdi

30 İyun 2025 / 17:04
19
DİN “Sputnik Azərbaycan”ın Bakı ofisində əməliyyat keçirir

DİN “Sputnik Azərbaycan”ın Bakı ofisində əməliyyat keçirir

30 İyun 2025 / 16:40
26
Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümünə həsr olunmuş etüd-sərgi keçirilib

Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümünə həsr olunmuş etüd-sərgi keçirilib

30 İyun 2025 / 14:44
39
Respublika Gənclər Kitabxanasında ideoloji təhlükəsizlik mövzusu müzakirə olunub

Respublika Gənclər Kitabxanasında ideoloji təhlükəsizlik mövzusu müzakirə olunub

30 İyun 2025 / 13:11
30
SON DƏQİQƏ: Xızı rayon prokuroru qəzaya düşdü

SON DƏQİQƏ: Xızı rayon prokuroru qəzaya düşdü

30 İyun 2025 / 13:03
19
DİN-dən SON DƏQİQƏ XƏBƏRDARLIĞI

Bakınin Qaradağ rayonunda polisə silahlı müqavimət göstərən şəxs zərərsizləşdirilib

30 İyun 2025 / 12:57
41
Hacıqabulda bir nəfərin ölümü ilə nəticələnən yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib

Hacıqabulda bir nəfərin ölümü ilə nəticələnən yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib

30 İyun 2025 / 10:23
24
Serbiyada etirazlar səngimir, küçələr bağlanır

Serbiyada etirazlar səngimir, küçələr bağlanır

30 İyun 2025 / 9:05
35
Ölən anası ilə günlərlə tək qalan körpə qurtarıldı

Ölən anası ilə günlərlə tək qalan körpə qurtarıldı

30 İyun 2025 / 8:56
49
Antalyada meşə yanğını baş verib

Antalyada meşə yanğını baş verib

30 İyun 2025 / 8:49
37
Rusiya Prezidenti Putin: Üçüncü Dünya Müharibəsi ehtimalı artır

Putinin əli azərbaycanlıların qanına batıb – AzTV

30 İyun 2025 / 8:34
67
Növbəti köç karvanı Ağdam rayonunun Kəngərli kəndinə yola salinib -Fotolar

Növbəti köç karvanı Ağdam rayonunun Kəngərli kəndinə yola salinib -Fotolar

30 İyun 2025 / 8:19
61
Kanal 4, BBC-nin yayımlamaqdan imtina etdiyi Qəzza sənədli filmini yayımlayacaq

Kanal 4, BBC-nin yayımlamaqdan imtina etdiyi Qəzza sənədli filmini yayımlayacaq

30 İyun 2025 / 8:10
15
Ağdamda polis işçisi mina partlaması nəticəsində xəsarət alıb

Ağdamda polis işçisi mina partlaması nəticəsində xəsarət alıb

30 İyun 2025 / 7:50
57
Yekaterinburgda Səfərovlar həbs edildi -Fotolar

Yekaterinburgda Səfərovlar həbs edildi -Fotolar

29 İyun 2025 / 16:19
21
Deputat Razı Nurullayev: “Xüsusilə müsəlman xalqların nümayəndələri, o cümlədən azərbaycanlılar getdikcə daha çox hüquqsuzluq və ayrı-seçkiliklə üzləşirlər”

Deputat Razı Nurullayev: “Xüsusilə müsəlman xalqların nümayəndələri, o cümlədən azərbaycanlılar getdikcə daha çox hüquqsuzluq və ayrı-seçkiliklə üzləşirlər”

29 İyun 2025 / 16:03
37
Professor İlham Rəhimov: “Qod Nisanovun Azərbaycanda hər hansı bir layihəsi olsaydı, məlumatım olardı”

İlham Rəhimovdan Rusiyada soydaşlarımıza qarşı törədilmiş cinayətə reaksiya

29 İyun 2025 / 12:45
31
İsrail Livanın cənubunu hədəfə alıb

İsrail Livanın cənubunu hədəfə alıb

29 İyun 2025 / 8:45
29
Avstriyada Fələstinə dəstək nümayişi -Foto

Avstriyada Fələstinə dəstək nümayişi -Foto

29 İyun 2025 / 8:31
36
Kanalizasiyaya düşən Cümşüdün meyiti tapıldi

Kanalizasiyaya düşən Cümşüdün meyiti tapıldi

28 İyun 2025 / 18:51
16
Türkiyədə Meşə yanğınlarına qarşı mübarizə davam edir

Türkiyədə Meşə yanğınlarına qarşı mübarizə davam edir

28 İyun 2025 / 13:37
5
Yekaterinburqda keçirilən əməliyyatda 9 azərbaycanlı saxlanıldı – YENİLƏNİB 2

Rusiyanın Yekaterinburq şəhərində olan hadisənin detalları ilk dəfə açıqlandı: Qətl, kişi və qadınlara işgəncə, 70 nəfərin həbsi olunmasi

28 İyun 2025 / 13:32
49
Avropa.info saytı gündəlik bülletenlər vasitəsi ilə siyasət, iqtisadiyyat, cəmiyyət, idman, mədəniyyət sahələri üzrə ölkədə və dünyada baş verən ən vacib hadisələri öz oxucularına operativ şəkildə çatdırır.
Direktor: Ruslan Bəşirli
Tel: 050 291 24 88
Baş redaktor: Şirvani Hümmətoğlu
Tel: 050 851 90 51
E-mail: avropainfo528@gmail.com
Ünvan: Bakı şəhəri, Akademik Həsən Əliyev küçəsi 96

AVROPA.İNFO © 2024 - Bütün hüquqları qorunur.

No Result
View All Result
  • Gündəm
  • Cəmiyyət
  • İqtisadiyyat
  • Siyasət
  • Ölkə
  • Dünya
  • Araşdırma
  • İdman
  • Kriminal
  • Köhnə versiya

AVROPA.İNFO © 2024 - Bütün hüquqları qorunur.