Türkiyədən neft və təbii qaz HƏMLƏSİ: Eyni zamanda hərəkətə keçildi

Türkiyədən neft və təbii qaz HƏMLƏSİ: Eyni zamanda hərəkətə keçildi – TANAP-ın əhəmiyyəti AÇIQLANDI

13:43 - 23 Yanvar

Qış mövsümünün ən sərt günlərinin yaşandığı bir dövrdə İranın texniki nasazlıqlar səbəbindən iki günə yaxın qaz klapanlarını bağlaması Türkiyənin milli enerji sərmayələrinin əhəmiyyətini bir daha göstərib. Ankara təbii qazdan neftə, nüvədən bərpa olunan enerjiyə qədər hər sahədə “enerjidə tam müstəqillik” hədəfi ilə qətiyyətlə addımlar atır. Təbii qazda tədarük təhlükəsizliyini təmin etmək üçün çalışan Türkiyə istehsal, təchizat və saxlama ilə bağlı bir çox işləri eyni vaxtda həyata keçirir.

Avropa.info xəbər verir ki, İranın Türkiyəyə nəql etdiyi təbii qazı 10 gün ərzində kəsməsi bir çox sənaye müəssisələrində istehsal narahatlığına səbəb olarkən, yaşanan problem Türkiyənin xarici enerji asılılığına son qoyacaq investisiyaların nə qədər əhəmiyyətli olduğunu bir daha ortaya qoyub.

Ankara təbii qazdan neftə, nüvədən bərpa olunan enerjiyə qədər hər sahədə “enerjidə tam müstəqillik” hədəfi ilə qətiyyətlə addımlar atır. Təbii qazda tədarük təhlükəsizliyini təmin etmək üçün çalışan Türkiyə istehsal, təchizat və saxlama ilə bağlı bir çox işləri eyni vaxtda həyata keçirir.

Qara dəniz Sakarya Qaz Sahəsində aşkar edilən 540 milyard kubmetr təbii qazın quruya çıxarılması üçün işlər davam edir. İlk boru kəmərinin dəniz dibinə çəkilməsi məqsədilə fevralın 21-də başlayacaq fəaliyyətlər üçün günlər sayıldığından, Qara dəniz qazını emal edərək şəbəkəyə çatdıracaq Filyos Limanının tikintisi davam edir. Digər tərəfdən, inventarda olan gəmilər dənizlərdə kəşfiyyat və qazma işlərini davam etdirir. Hazırda Qara dənizdəki qazma gəmilərindən biri olan "Fatih" Türkali-7 quyusundadır. "Kanuni" qazma gəmisi Türkali-1 quyusunda qazma işlərini davam etdirir. "Yavuz" isə Filyos limanında Qara dənizə üzmək üçün günləri sayır.

Bundan əlavə, “Barbaros Hayreddin Paşa” seysmik kəşfiyyat gəmisi Ünye-3D layihəsi çərçivəsində eyni bölgədə məlumat toplama işlərini davam etdirir. Şərqi Aralıq dənizində 2D və 3D seysmik tədqiqat fəaliyyətləri həyata keçirən “Oruç Rəis” tədqiqat gəmisi təmir işləri tamamlandıqdan sonra bölgəyə geri göndəriləcək. Bütün bunlara əlavə olaraq, yay aylarında Türkiyənin dördüncü qazma gəmisinin də işlərə daxil edilməsi planlaşdırılır.

"Türkiyə" qəzetinin xəbərinə görə, milli istehsal üçün fəaliyyətlər davam edərkən Azərbaycan qazını daşıyan Trans-Anadolu Təbii Qaz Kəməri (TANAP) və Rusiya qazını daşıyan Türk axını xəttlərindən qaz tədarükü davam edir. Bu iki xəttdən bu günə qədər Türkiyəyə təxminən 28,4 milyard kubmetr təbii qaz daxil olub. Təkcə ötən il həmin xətlərdən gələn qazın həcmi 12,5 milyard kubmetri ötüb.

Anbar tutumunu artırmaq üçün quruda və dənizdə tədqiqatlar aparılır. Quruda aparılan işlərə uyğun olaraq, hazırda təxminən 900 milyon kubmetr olan Duz gölünün anbar tutumu aparılacaq genişləndirmə işləri ilə 5,4 milyard kubmetrə çatdırılacaq. Silivridə 3,14 milyard kubmetr olan su tutumu işlər tamamlandıqda 4,16 milyard kubmetrə yaxınlaşacaq. Bundan əlavə, keçən il Türkiyənin üçüncü LNG gəmisi olan "Ərtoğrul Qazi"nin istismara verilməsi ilə dənizdə saxlama qabiliyyəti artıb.

110 milyon kubmetr təbii qaza ekvivalent LNG saxlamaq gücünə malik "Ərtoğrul Qazi" FSRU bunun 28 milyon kubmetrini gündəlik olaraq qazlaşdıraraq milli şəbəkəyə ötürə bilər. Bundan əlavə, xüsusilə Mərmərə bölgəsində ölkənin təchizat təhlükəsizliyinə töhfə verəcək "Saros FSRU" layihəsi davam edir. Quruda və dənizdəki bu güclə ilk növbədə təbii qazının yüzdə 20-ni saxlaya biləcək Türkiyə, önümüzdəki dövrdə atacağı yeni addımlarla bu tutumu daha da artıracaq.

110 milyon kubmetr təbii qaza ekvivalent LNG saxlamaq gücünə malik olan "Ərtoğrul Qazi" FSRU bunun 28 milyon kubmetrini gündəlik olaraq milli şəbəkəyə artıra bilər. Bundan əlavə, "Saros FSRU" layihəsi davam edir ki, bu da ölkənin Marmərə Bölgəsindəki avadanlıq və təhlükəsizliyini qiymətləndirəcək. Quruda və dənizdə bu gücün 20 faizinə qənaət edə biləcək Türkiyə, növbəti rübdə atacağı yeni addımlarla bu münasibətini daha da artıracaq.

Türkiyə də alternativ enerji mənbələri ilə bağlı addımlar atır. Bu çərçivədə Mersində tikintisi davam edən və Türkiyənin ilk atom elektrik stansiyası olacaq Akkuyu Atom Elektrik Stansiyasında (AES) işlər davam edir. Akkuyu AES-də ümumi gücü 4800 meqavat olan dörd blokdan ibarət olacaq üçüncü reaktorun təməli ötən il qoyulub. Dördüncü reaktorun təməl daşının bu il atılması gözlənilsə də, 2023-cü ildən başlayaraq dörd reaktorun hamısının bir il fərqlə istismara verilməsi planlaşdırılır. Akkuyu AES ilə Türkiyənin elektrik enerjisinə olan ehtiyacının 10 faizinin nüvə enerjisindən təmin ediləcəyi gözlənilir.

Bundan əlavə, Türkiyənin ikinci atom elektrik stansiyasını alması üçün bəzi ölkələrlə danışıqlar davam edir. Enerji və təbii sərvətlər naziri Fatih Dönmez ikinci Atom Elektrik Stansiyası layihəsi ilə bağlı deyib ki, hələ Sinopla bağlı müzakirə edilən bir ölkə yoxdur: "Burada Trakya önə çıxır. Çinlə danışıqlarımız var. Bu parametrdə işlər davam edir. Dəqiq yer bunların nəticələrinə görə təyin olunacaq. Demək istədiyim odur ki, İstanbul da daxil olmaqla, Trakya ölkənin ən böyük tələbat nöqtəsidir. Bizə Trakyada regional təchizat təhlükəsizliyi baxımından belə bir elektrik stansiyası lazımdır. Bəzi maneələrlə mübarizə apardıq. Türkiyənin belə bir nüvə texnologiyasına sahib olmasını istəməyən ölkələr var, amma şükürlər olsun ki, hazırda ilk layihəmizi həyata keçiririk. İnşallah, bundan sonra ikinci, üçüncü də edəcəyik”.

İqlim dəyişikliyi ilə bağlı struktur dəyişikliklərinə gedən Türkiyə ətraf mühiti qorumaq üçün bərpa olunan enerji sahəsində də addımlar atır. Bərpa olunan enerjidə külək xüsusilə önə çıxır. 231 yerli və xarici şirkətin fəaliyyət göstərdiyi sektorda hazırda fəaliyyətdə olan 355 elektrik stansiyasında ildə cəmi 30 teravatt-saat istehsal edilir. Külək quraşdırılmış elektrik enerjisinə görə Avropada 8-ci, dünyada isə 13-cü yerdə olan Türkiyə 10.500 meqavattı keçən quraşdırılmış gücü ilə elektrik ehtiyacının təxminən 10 faizini küləkdən qarşılayır. Bundan əlavə, Bərpa Olunan Enerji Resursları Sahəsi (YEKA) modeli üzərində araşdırmalar davam edir. Bu model çərçivəsində YEKA Külək Elektrik Stansiyaları (RES) və YEKA Günəş Elektrik Stansiyaları (GES) müsabiqələri davam edir.

Son zamanlar Şərqi Aralıq dənizi qazı ilə bağlı mühüm irəliləyişlər var. ABŞ dənizdən Yunanıstana doğru irəliləyən və Türkiyədən yan keçən Şərqi Aralıq dənizi Təbii Qaz Boru Kəməri Layihəsinə (EastMed) verdiyi dəstəyi geri götürüb. Bunun üzərinə İsrailin və Şərqi Aralıq dənizi qazının Avropaya nəqli üçün Türkiyə marşrutu bir daha gündəmə gəldi. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyə ilə İsrailin daha əvvəl layihəni müzakirə etdiyini xatırladaraq “Şərtlər müzakirə olunur” deyərək yaşıl işıq yandırıb.

İranın qaz klapanlarını 48 saat keçməmiş açmasına baxmayaraq, Türkiyə işini sağlama alır. Bu həftə ölkə üzrə OSB-lərdə planlaşdırılan ixtisarlar həyata keçiriləcək. Bu tədbir sayəsində enerjidə tələb və təklif balansı qorunacaq. Sərt qış şəraitində evlər enerjisiz qalmayacaq.