Azərbaycanla atılan addım tarixi yenidən yazır! - Türkiyə savaşda xarici dövlətlərdən asılı olmayacaq

Azərbaycanla atılan addım tarixi yenidən yazır! - Türkiyə savaşda xarici dövlətlərdən asılı olmayacaq - TƏHLİL

13:13 - 28 Oktyabr

Son zamanlar qlobal iqtisadiyyatın əsas gündəm maddəsi “enerji”dir. Avropadan Çinə qədər bir çox ölkə enerji böhranı yaşayarkən, enerjidə resursların müxtəlifliyi, yerli istehsal və təchizat təhlükəsizliyi bir daha ortaya çıxdı.

Avropa.info xəbər verir ki, “Haber7”nin baş redaktoru Osman Ateşli bugünkü köşə yazısında Türkiyə və Azərbaycanın enerji sahəsində həyata keçirdiyi layihələrə diqqət çəkib, STAR Neft Emalı Zavodunun strateji əhəmiyyətinə diqqət çəkib.

Osman Atəşlinin yazısını təqdim edirik:

İki qardaş ölkə Türkiyə və Azərbaycan atdıqları birgə addımlarla tarixi yenidən yazır.

Birlikdə enerji və müdafiədən, tikintidən səhiyyəyə, turizmdən texnologiyaya qədər bir çox sahədə nəhəng əməkdaşlıqlar imzalanır.

Ötən gün Zəngilanda prezident Ərdoğanla kameralar qarşısına keçən Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev "Ortaq addımlarımız əbədi olaraq tarixdə qalacaq. Bu tarixi Türkiyə ilə birlikdə yazırıq" deyib. Onun sözləri əslində bu həqiqətin dünyaya bəyanı idi...

Dayaz siyasi gözlər üçün iki qardaş ölkənin bu addımlarını anlamaq asan deyil. Ona görə də məsələnin dərinliyində boğulurlar.

Son görüşdən 4 ay əvvəl Şuşada imzalanmış Şuşa Bəyannaməsi tarixi razılaşma idi. Müqavilə Türkiyə ilə Azərbaycan arasında münasibətlərdə yeni mərhələ hesab edilib. Bununla belə, real addımların 10 il əvvəl atıldığını da nəzərdən qaçırmaq olmaz.

Odur ki, keçmişdə atılan addımları unutmadan, onların bu gün hansı böyük qənaətə çevrildiyini xatırlatmaqda fayda var.

Biz inanılmaz dərəcədə həyəcanlıyıq. İki ölkəni qardaşlıq bağı ilə birləşdirdiyini görən düşmənlərimiz qəzəblənmiş kimi dırnaqlarını dişləyirlər.

Türkiyə-Azerbaycanın regioanal əməkdaşlağı fəna halda birilrənin dəngəsini pozmağa yetir. Pozmağa da davam edəcək. Gəlin, işığımızı boğmaq niyyətində olanlar tərəfindən iqlimimizi əhatə edən dumanı dağıtmağa davam edək:

Sadəcə olaraq, Türkiyə-Azərbaycan əməkdaşlığı ilə qurulan şirkətlərdən birinin Türkiyədəki fəaliyyəti bizim birlikdə əldə etdiyimizi üzə çıxarmağa kifayət edir. Gəlin izah edək;

2008-ci ildir. Qardaş Azərbaycanla mühüm enerji sazişi imzalanır.

“Petkim”in özəlləşdirilməsi ilə ona məxsus 2860 hektar torpaq sahəsi “Star Rafineri” adı ilə yaradılmış şirkətə verilir.

"Star Rafineri" kimdir? Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti - SOCAR-ın törəmə şirkəti olan SOCAR Türkiyə adı altında strateji sərmayə...

Aparılan intensiv texniki-iqtisadi əsaslandırmalardan sonra 2011-ci ildə təməlin qoyulmasına başlanılır. 2012-ci ilin sonuna doğru Türkiyənin ilk strateji investisiya sertifikatını aldı. Həm də strateji deyil. Strateji hissəyə sonra qayıdacağam. Əvvəlcə tarixi macəra hekayəsini tamamlayaq.

Həmin tarixdən 2018-ci ilə qədər aparılan intensiv araşdırmalar nəticəsində Türkiyənin ilk və yeganə inteqrasiya olunmuş neft-kimya müəssisəsi olan Petkim-in yanında İzmir Əliağada STAR Neft Emalı Zavodu tikilir.

Nəhayət, həmin il Star Neft Emalı Zavodunda ilk istehsal fəaliyyətləri başlayır. Türkiyənin ən böyük sənaye holdinqi SOCAR Türkiyə Türkiyənin yeganə neft-kimya kompleksinin sahibidir. Şirkət həmçinin neft emalı, neft-kimya, təbii qaz, enerji xidmətləri, logistika və telekommunikasiya kimi sahələrdə investisiyalar həyata keçirir.

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 10 illik arzunun gerçəkləşməsi üçün inanılmaz səylər göstəriblər.

Onlar SOCAR-ın alov enerjisi ilə Anadolunu isitməsini istəyirlər. Petkim-i STAR neft emalı zavoduna inteqrasiya edərək qlobal enerji nəhənginə çevirmək arzu edilir. Və uğur qazanır.

Türkiyə xammal kimi istifadə etdiyi və əvvəllər idxal etməli olduğu məhsulları heç bir problem olmadan indi yerli istehsal edə bilir.

STAR neft emalı zavodunun təşəbbüsləri ilə neft-kimya sektoru üçün mühüm xammal olan nafta, ksilen və reformat kimi neft məhsulları və cari hesabın mühüm maddələrini təşkil edən dizel yanacağı, təyyarə yanacağı, LPG və petrokok kimi neft məhsulları artıq Türkiyədə istehsal edilir. Şirkət Türkiyənin cari kəsirinin azaldılmasına böyük töhfələr verib.

İllik 10 milyon ton xam neft emal gücü ilə STAR neft emalı Türkiyənin emal olunmuş neft məhsullarına olan ehtiyacının demək olar ki, 25 faizini ödəyir. Məhsullar xarici bazarda da satışa çıxarılır.

Bu müəssisə həm də Türkiyənin dünya markası olan Türk Hava Yollarının təyyarə yanacağı ehtiyacının əhəmiyyətli hissəsinin istehsalını təmin edir. Bir tərəfdən, təyyarə yanacağının bütün Anadoludakı uçuş terminallarına çatdırılması üçün böyük bir nəqliyyat şəbəkəsinin qurulması üçün səylər davam edir. Xam neft saxlama qabiliyyətini artırmaq üçün davam edən əlavə investisiyaları qeyd etməmək olmaz...

Gəlin rəqəmlərlə davam edək:

Star Neft Emalı Zavodu 2020-ci ili 10,5 milyon ton xam neft emalı hədəfini keçərək müsbət notla bağladı. 2021-ci ilin sonunda bu hədəfə çatmağa çalışılır.

Dizelin 40%-i Türkiyədən idxal edilir. İllik 4,8 milyon ton dizel istehsalı ilə STAR Neft Emalı Zavodu ölkəmizin ümumi dizel yağı ehtiyacının 20 faizini təkbaşına ödəyə bilir.

SOCAR Türkiyə-nin digər törəmə şirkəti olan Petkim 2020 İxrac Ulduzları siyahısında kimya sənayesində birinci, bütün sektorlarda isə ikinci yerdədir.

Petkim 2021-ci ilin 2-ci rübünün nəticələri ilə bütün zamanların ən yaxşı maliyyə göstəricilərinə nail olub. Bu dövrdə 1 milyard 325 milyon TL xalis mənfəətlə Petkim-in ümumi dövriyyəsi 7 milyard 397 milyon TL-yə çataraq, şirkət tarixində hər iki göstərici üzrə ən yüksək rəqəmlərə çatdı. Beləliklə, şirkətin ilk 6 ayda xalis mənfəəti 2 milyard 216 milyon TL-yə çatıb.

Petkim tərəfindən istehsal olunan xammal; İnşaat, kənd təsərrüfatı, avtomobil, elektrik, elektronika, qablaşdırma, tibb, boya, yuyucu və kosmetika kimi bir çox sənayedə istifadə olunur. Qısa bir fasilə verək;

Xatırlayırsınız ki, iyul ayında Türkiyənin dünya ixracatındakı payı ilk dəfə olaraq 1 faizi keçib. 1980-ci ildə bu rəqəm 0,14 faiz, 2000-ci ildə isə 0,43 faiz idi... Türkiyənin mühüm uğuru idi... Bu uğurda qardaşımız Azərbaycanın da payı var.

Məsələnin strateji tərəfinə dönsək, bu, həqiqətən də Türkiyənin son 20 ildə atdığı strateji addımlardan biridir. Əksər böyük layihələrdə olduğu kimi, Prezident Ərdoğanın da böyük təşviqləri var.

Yəni 2010-cu ildən əvvəlki dövrdə Türkiyə ciddi bir müharibəyə girmişdisə, təyyarələrini uçurmaq üçün yanacağa çatmaq üçün xarici dövlətlərin mərhəmətinə ehtiyacımız var idi. Çünki Türkiyədə təyyarə yanacağı istehsal etmək mümkün deyildi.

Türkiyə 2019-cu ildən bəri öz təyyarə yanacağını istehsal edən ölkədir... Türk döyüş təyyarələrinin bütün yanacaq ehtiyacını qarşılayan STAR neft emalı zavodu ölkəmizin illik təyyarə yanacağı ehtiyacının yüzdə 25-dən çoxunu təkbaşına qarşılaya bilir.

Bu addımların hər birinin əhəmiyyəti epidemiyadan əziyyət çəkən Avropanın enerji böhranları yaşadığı üçün daha yaxşı başa düşülür. Bütün dünyada bir çox sənayeçilər pandemiya prosesi zamanı ölkələrin bağlanması səbəbindən xammal tədarükünde çətinlik çəksələr də, Türkiyədə təchizat problemi yaşamırlar. Bu gün Avropa təbii qazsız qışı necə keçirəcəyindən narahat olduğu halda, Türkiyənin belə bir problemi yoxdur.

Azərbaycandan Anadoluya qədər uzanan Trans-Anadolu Təbii Qaz Boru Kəməri TANAP-dan təmin edilən qaz axınının əhəmiyyəti bir daha vurğulanır.

Türkiyənin bu çətin dövrdə ehtiyac duyduğu enerji təchizatı zənciri qırılmayıbsa, keçmişdə atılan bu addımların böyük töhfəsi var.

Dünən qəlbimizin yağını əridən dünya üçün nümunə inkişafı xatırladaraq finala çıxaq;

Telemus Systems adlı Kanada şirkəti var idi. Türkiyənin pilotsuz uçan aparatlarına quraşdırılmış hissələrin bəzilərini təmin etdiyimiz şirkət... Artıq yox. Kanada hökumətinin Türkiyəyə tətbiq etdiyi silah embarqosundan sonra TUSAŞ-dan sifariş ala bilməyən şirkət 2021-ci ildə heç bir gəlir əldə edə bilməyib və müflis olub.

Şirkətin əsas müştərisi artıq TUSAŞ olub. Embarqodan sonra ASELSAN tərəfindən hazırlanan və pilotsuz uçuş aparatlarına inteqrasiya oluna bilən elektro-optik kəşfiyyat, müşahidə və hədəf təyinetmə sistemi CATS sayəsində bu sahədə xarici asılılığa son qoyuldu.

Biz yüksəlirik, onlar batır. Ölkəmizi hər sahədə xarici asılılıqdan xilas etmək üçün mübarizə aparanlara salam olsun!